Çocuklarda Teknoloji Kullanımı Nasıl Olmalıdır?
Her türlü ekranın, özellikle küçük yaşlarda kontrollü ve sınırlı kullanılmadığında, çocuğa yararından çok zararının olduğu bilinmektedir. Ekran karşısında çocuk pasif konumdadır ve tek taraflı bir iletişim halindedir. Oysaki çocuğun ebeveyn veya bakım veren kişi ile karşılıklı ilişki içinde olmaya; sarılma, dokunma gibi fiziksel ve duygusal yakınlaşmaya ihtiyacı vardır. Bu ilişki, ileriki yıllarda öğrenmenin temelini de oluşturur. Teknoloji çağında olsak da çocuklar her ağladığında, yemek yemediğinde, canları sıkıldığında vb. durumlarda ekranlara maruz bırakmanın yanlış bir davranış olduğunu söyleyebiliriz. Böyle durumlarda teknolojik ürünlere başvurmak yerine çocuğunuzla iletişim kurmayı ve ona zorlandığı durum ile alakalı ilgilenebileceği seçenekler sunmayı deneyebilirsiniz.
Yaş Dönemine Göre Teknoloji Kullanım Süreleri Nasıl Olmalıdır?
- 0-3 yaş döneminde ekran ile çocuğun teması yok denecek kadar az düzeyde olmalıdır.
- 3-6 yaş döneminde ise çocuk bir yetişkinle iletişim halinde ve onun kontrolünde kademeli olarak yarım saat ekran karşısında olabilir ancak çocuğun tablette eğitici oyun ve çizgi film izlemesine izin verilse de kendisine ait bir tableti olmamasına önem verilmelidir.
- 6-12 yaş aralığında günde en fazla bir saat kadar çocuğun tek başına ekran karşısında olmasına izin verilebilir, ancak çocuğun bu yaş döneminde de iletişim kurma, gördüklerini ve yaşadıklarını anlamlandırma çabasının devam ettiği unutulmadan özel yaşama saygı çerçevesinde çocuğun takibi yapılmalıdır.
- 9-12 yaşlarındaki çocuğa sosyalleşme ortamı sağladığı için cep telefonu alınabilir. Öncesinde alınması ailenin kararı olmakla birlikte tavsiye edilmemektedir. Çocuk için sosyalleşmek kadar beklemek ve hayal kurmak da önemli ve gereklidir. Bu fırsatın aile tarafından sağlanması kıymetli bir deneyimdir.
- 12 yaşından itibaren çocuk aile denetiminde, bilgisayarın ortak bir alanda kullanımına başlayabilir. 12 yaşından sonra bu kontrol yavaş yavaş azaltılabilir.
Hangi durumlarda çocuğunuzun teknolojiyi güvenli kullanmadığını düşünmelisiniz?
Eğer Çocuğunuz;
- Ekran karşısında geçirdiği süreyi kontrol edemiyorsa,
- Herhangi bir sebeple ekran karşısında geçirdiği zaman bölündüğünde öfke, kızgınlık, mutsuzluk gibi olumsuz tepkiler gösteriyorsa,
- Ekran karşısında zaman geçirmediğinde yoksunluk hissediyorsa,
- Ekran karşısında geçirdiği süreyi yönetemiyor ve azaltamıyorsa,
- Sosyal ilişkilerini, arkadaşlıklarını sadece sanal ortamdan yürütmeyi tercih ediyorsa,
- Daha önce çok keyifle yaptığı etkinliklere karşı ilgisinde azalma varsa ya da tamamen ilgisizse,
- Dijital ortamda geçirdiği süre yeterli gelmiyor, ne kadar çok vakit geçirse de bu vakit onu tatmin etmiyor ve daha fazla vakit geçirmek istiyorsa,
- Ders başarısında ve derslere okula karşı ilgisinde düşüş varsa,
- Yaşadığı herhangi bir olumsuzluk karşısında kendisine iyi gelecek olan başlıca etkinliğin oyun oynamak vs. teknolojik cihazlara sığınıyorsa,
- Çocuğunuzun sizinle kurduğu iletişim azalmış sizinle vakit geçirmek yerine sanal ortamda vakit geçirmeyi tercih ediyorsa çocuğunuzun teknoloji kullanımı ile ilgili destek almanız faydalı olabilir.
Çocuğumun güvenli teknoloji kullanımını sağlamak için neler yapabilirim?
- Sınırlandırmalar Oluşturun: Çocukların ekran karşısında geçirdikleri zamana sınırlandırmalar getirebilirsiniz. Sınırlandırmaların olmaması, çocuğun ekran karşısında geçirdiği sürenin giderek artmasına sebep olur. Böylece çocuğunuz dijital bağımlılık özellikleri gösterebilir.
- Alternatifler Sunun: Ekran karşısında vakit geçirmediklerinde onun yerine yapabilecekleri başka etkinlikler olduğunu bilmesi çocuğun ekran süresini kısaltmasını sağlar. Bu sebeple küçük yaşlardan itibaren sevdiği ve yaparken keyif aldığı etkinliklerin olması önemlidir. Çocukların ev içinde dijital ortamdan bağımsız olarak yapabileceği bir hobisinin, ev dışında da yine aynı şekilde dijital ortamdan bağımsız olarak yapabileceği en az bir hobisinin olması çeşitli becerilerini ve ilgi alanlarını geliştirmesine olanak sağlar. Böylece çocuklar ders dışında kalan her zamanın ekran zamanı olmadığını ve yapabilecekleri başka alternatifler olduğunu bilirler.
- Rol Model Olun: Her konuda olduğu gibi çocuklara bu konuda da rol model olmak oldukça önemlidir. Evde geçirdiği zamanın neredeyse tamamını televizyon karşısında geçiren bir ebeveynin çocuğu akıllı cihaz konusunda uyarması çocuk üzerinde etkili bir iz bırakmayabilir. Bu sebeple evde ebeveyn olarak sizde aynı şekilde dijital ortamdan uzak yapabileceğiniz çeşitli etkinlikler planlayabilirsiniz.
- Yaşamsal Planlar Oluşturun: Çocuğunuzun dijital ortam dışındaki faaliyetleri de alışkanlık haline getirmesi için küçük yaşlardan itibaren bir çerçeve çizmek faydalı olacaktır. Boş zamanlarda yapılabilecekler listesi, evimizin teknoloji kullanım kılavuzu, kitap okuma saati, kutu oyunu zamanı gibi çerçeve planlar hazırlayabilirsiniz.
- Tutarlı Olun: Herhangi bir dijital kullanım sınırlandırmasında ebeveynlerin ortak hareket etmesi ve tutarlı olması oldukça önemlidir. Aksi takdirde çocuğun davranışında tutarlılık ve devamlılık gözlemlenmesi zorlaşır.
- Takip Edin: Çocuğunuzun internette vakit geçirdiği sitelerden haberdar olmak, hangi platformları kullanıyor, bu platformlar yaşına uygun mu gibi faktörleri denetim altında tutmak oldukça önemlidir.
- Nitelikli Zaman Geçirin: Her akşam ya da aile bireylerinin tamamının birlikte olduğu zamanlarda hiç kimsenin teknoloji ile ilgilenmediği ortak bir etkinlik belirlemek hem aile ilişkilerini güçlendirir hem de çocuğun boş zamanların hepsinin ekran zamanı anlamına geldiğini düşünmesini engelleyici bir faktör olur.
- Destek Alın: Çocuğunuz ekran karşısında çok uzun vakit geçirmeye alışmışsa bunu değiştirmek aniden ve hızla olmayacaktır. Ebeveyn olarak çocuğunuzla çatışmalar yaşıyorsanız ve bu süreçle baş etmekte yetersiz olduğunuzu düşündüğünüz noktada bir uzmandan destek almak faydalı olacaktır.
Bursa Mavi Ağaç Psikoloji ve Danışmanlık Merkezimizden teknoloji bağımlılığı konusunda online veya yüz yüze destek alabilirsiniz.