Çocuğum Yemek Yemiyor: İştahsızlıkla Baş Etmede Etkili Yöntemler

“Her öğün kavga mı yaşanıyor? Çocuğunuz seçici yiyorsa yalnız değilsiniz — doğru adımlarla yemek saatleri daha sakin ve beslenme daha dengeli olur.”

İştahsızlık ve seçici yeme (picky eating), çocukluk döneminde aileleri en çok yoran sorunlardan biridir. Bu davranış gelişimsel, duygusal, duyusal veya çevresel sebeplerle ortaya çıkabilir ve yemek saatlerini, ailenin ruh halini ve çocuğun sosyal gelişimini etkileyebilir. Bursa’da çocuklarla ve ailelerle yaptığım çalışmalarda gördüm ki; tutarlılık, küçük adımlar ve sıcak otorite ile anlamlı değişimler elde edilebilir.

1. Seçici Yeme ve İştahsızlığın Başlıca Nedenleri (Bilimsel Bakış)

• Duyusal Hassasiyetler: Dokulara, tatlara, kokulara veya sıcaklığa karşı hassasiyet yemek reddine yol açabilir.

• Gelişimsel Evreler: Özellikle 2–6 yaş arası “benmerkezci” gelişim dönemlerinde yeni tat ve dokulara karşı direnç artabilir.

• Duygu ve Kontrol Aracı Olarak Yeme: Bazı çocuklar duygularını ifade etmek veya kontrol elde etmek için yemeyi reddedebilir.

• Rutin ve Çevresel Etkenler: Düzensiz yemek saatleri, sık atıştırma, yemeğin ödül/punishment aracı olarak kullanılması problemi sürdürebilir.

• Aile Tutumları: Zorla yedirme, tehdit veya aşırı ödül kullanımının uzun vadede olumsuz etkileri vardır.

2. Pratik ve Etkili Müdahaleler (Adım Adım)

• Rutin Oluşturun: Her gün benzer saatlerde yemek olun. Vücut açlık-satiety ritmini öğrenir.

• Atıştırmalıkları Sınırlandırın: Ana öğünlerden önceki 1,5–2 saatte besleyici olmayan atıştırmalıkları çıkarın.

• Sunumu Basitleştirin: Yemeği küçük parçalara bölün, karışık tabak yerine tek bir yeni gıdayı tanıtın.

• “Bir Lokma Deneyin” Tekniği: Zorlamadan, nazik bir davetle tek bir küçük lokma fikri sunun; devamı çocuğun seçimine bırakılsın.

• Aile Modeli Olun: Çocuğunuzun önünde siz de benzer yiyecekleri yiyin; gözlem ve taklit güçlüdür.

• Seçenek Sunun (Kontrol Duygusu): “Ispanak mı istersin yoksa havuç mu?” gibi sınırlı seçeneklerle karar hakkı verin.

• Yemeği Keşif Oyununa Dönüştürün: Dokunma, koklama, küçük bir parça tatma gibi güvenli keşif aktiviteleri kullanın.

• Ödül Sistemi Yerine Davranış Pekiştirme: Ödül yerine övgü/geribildirim (ör. “Yeni bir tat denediğin için gurur duydum”) daha sürdürülebilir.

• Duygular Üzerine Konuşun: “Acaba yemek seni çok mu rahatsız ediyor?” gibi açık uçlu sorularla nedenleri keşfedin.

• Profesyonel Destek Gerekirse: Büyüme-gerileme, kilo kaybı, beslenme bozukluğu belirtileri veya ciddi davranışsal direnç varsa uzmana yönlendirin.

3. Ailelerin Sık Yaptığı Hatalar (Önleyin)

• Zorlama, tehdit ve cezalandırma davranışı

• Sürekli alternatif (tatlı veya abur-cubur) sunma

• Her öğünde farklı strateji uygulamak — tutarsızlık

• Yemeği sosyal izolasyona dönüştürmek (ceza olarak kullanmak)

4. Hangi Durumlarda Uzman Gerekir?

• Çocuğun kilo alımı düşmüş veya gerilemişse

• Yeme davranışı günlük işlevselliği (okul, sosyal yaşam) etkiliyorsa

• Besin reddi ciddi sınırlı bir diyet oluşturmuşsa

• Eşlik eden anksiyete, öfke patlamaları veya gelişim geriliği belirtiliyorsa

             Bursa’da Destek Arıyorsanız Bursa’da psikolojik danışman olarak seçici yeme ve iştahsızlık sorunlarıyla çalışan      ailelere bireysel ve aile temelli yaklaşımlar sunmaktayız. İlk değerlendirmeyle çocuğunuzun tetikleyicilerini belirleyip aileye uygun, uygulanabilir bir adım planı oluşturuyoruz. Çoğu aile birkaç haftalık tutarlı uygulama sonrası yemek zamanlarında daha az çatışma ve artan deneme isteği bildiriyor.