Sağlıklı Ailenin Özellikleri
Sağlıklı aile dendiğinde, beslenme, bakım, iletişim, uyku, sorun çözme ve baş etme, cinsellik, şiddetle başa çıkma, serbest zamanları değerlendirme, maneviyat, sağlığı koruma ve geliştirme ve aile üyelerinin ruhsal sağlığı gibi birçok konunun birbiri içindeki uyumu akla gelmektedir. Aile bir saatin çarkı gibidir, içinde birçok çarkın uyum içerisinde ahenkle hareket etmesi gibi aile üyelerinin de uyum içerisinde olması gerekmektedir. Mutlu bir aile yaşamı ancak sağlıklı bir aile ortamında gerçekleşecektir.
Ailenin yapısının ve işlevlerinin sağlıklı olması, toplumun o anda sahip olduğu kültürel kodlarına ve değerlerine, gelenek, görenek ve örfüne uyum sağlayabilmesi anlamındadır. Nitekim toplum dinamik bir yapıdadır ve açık sistem özelliği taşımaktadır. Bu nedenle toplumsal değişim ve dönüşüm süreci içerisinde kültürün birtakım maddi öğelerinde değişim söz konusu olacaktır (Zencirkıran, 2021).
Sağlıklı ve iyi ailelerde sosyal çevreyle etkileşim yüksek, aile içi iletişim ve etkileşim seviyesi ölçülü, özellikle aileyi ilgilendiren konularda demokratik süreçler ön plandadır. Bu çerçevede sağlıklı aile, üyelerinin aile içindeki sınırlarını bildiği, kendilerinden beklenen rol ve işlevlerinin yerine getirdiği, kişilerin duygu ve düşüncelerini uygun bir şekilde ifade edebildiği, hayata ve geleceğe dönük pozitif bakış açısına sahip olan ailedir.
Gladdinng (2015)’e göre sağlıklı (işlevsel) ailelerin 7 özelliği şunlardır:
1- Değişime karşı uyum sağlayabilir, denge durumunu korur ve kendini yenileyebilir,
2- Açık sistem özelliğine sahiptir ve diğer sosyal sistemlerle etkileşim içerisindedir,
3- Duygusal ve davranışsal olarak üyeler birbirine daima özen gösterir,
4-Birlikte zaman geçirmekten zevk alırlar,
5- Aile içi iletişim ve etkileşim sorunu yaşamazlar,
6- Empatik düşünce hâkimdir ve üyeleri anlayışlı, sorun çözmede başarılıdırlar,
7- Aile üyelerinin birinin başarısızlık durumunda cesaretlendirme ve destekleme yoluna başvururlar.
Sağlıklı aile ilişkilerinin olduğu bir ortamda büyüyen bir çocuğun hayatın her alanında ama özellikle kişiler arası ilişkiler alanında başarılı olma olasılığı yüksektir.
Doğru iletişim hem kendini açıkça ve dürüstçe ifade etmek hem de karşıdaki kişiyi, anlaşıldığını hissettirerek, etkin şekilde dinlemektir. İletişimin doğru şekilde kurulduğu bir aile ortamında önemsendiklerini ve anlaşıldıklarını hisseden çocuklar, kendilerini değerli gördükleri güvenli bir çevrede yetişirler.
Sağlıklı aile ilişkileri, doğru iletişimi mümkün kılan demokratik aile ortamlarında sağlanabilir. Bu tutumu benimseyen ailelerde her birey söz hakkına sahiptir ve herkesin fikri değerli görülür. Çocuğa sorumluluk alma ve karar verme konusunda güvenilir. Böylece çocuğun ileride sorumluluk sahibi, özgüveni gelişmiş ve diğer insanlara saygılı bir birey olma şansı artar.
Her ailede zaman zaman çatışmalar yaşanabilmektedir. Bu insanlığın bir doğasıdır. Aile içinde çıkan çatışmalar, kendini ifade etmek ve diğer aile bireylerini anlamak için bir fırsat olarak değerlendirildiğinde ve sağlıklı şekilde çözüldüğünde aile için yıkıcı değil yapıcı bir durum haline gelir. Sağlıklı ailelerde krizi fırsata çevirmek en önemli özelliktir.
Çatışmaların sağlıklı şekilde çözülebilmesi için sakince sorun yaratan durum hakkında konuşmak gerekir. Bu konuşmalarda geçmişe değil o sırada çatışma yaratan olaya odaklanılmalı, karşıdaki kişi etkin şekilde dinlenilmeli, şikayet etmek ya da karşı tarafı suçlamak yerine hissedilenlerden ve çözüm yollarından bahsedilmelidir.
Sağlıklı ilişkiler kurmak için önemli olan çatışma çözme becerisi, çatışma sırasında ortaya çıkan öfke duygusunu kontrol altına almayı ve hem sorunu hem de çözüm yollarını belirlerken karşı tarafın da bakış açısını değerlendirmeyi gerektirir. Çocuklar aile içinde çıkan çatışmalar esnasında, ebeveynlerinin tepkilerini gözlemlerken, bu beceriyi geliştirebilirler.
KAYNAKÇA
Gladding, T. S. (2015). Aile terapisi tarihi, kuram ve uygulamaları. İ. Keklik ve İ. Yıldırım (Çev. Ed.). Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yay.
https://houston.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_09/11182957_SaYlYklY_Aile_YliYkileri_ve_CatYYma_Cozme_Becerisi.pdf
Zencirkıran, M. (2021). Sosyoloji. 10. Baskı. Bursa: Dora Yayınları.